13 yıl sonra ilk kez görüntüledi

Dünyada soyu tükenmekte olan 120 memeli arasında yer alan kedigiller
familyasından karakulağı (Caracal caracal), 13 yıl önce doğal ortamında
ilk kez görüntüleyen Batur Avgan, bu hayvanı Antalya-Düzlerçamı ormanlık
alanında ikinci kez hem gece, hem gündüz görüntüledi.

Türkiye'de, Ege ve Akdeniz'de çam ormanları arasında yaşadığı bilinen
karakulak, Türkiye'de ilk defa doğal ortamında 1997 yılında
görüntülendi.

Atlas Dergisi'nden Batur Avgan ile Ali Murat Atay, Antalya'daki Güllük
Dağı Milli Parkı'nda 1993- 97 yılları arasında yabani kediler üzerine
yaptıkları arazi çalışmasının son aşamasında bu hayvanı görüntülemeyi
başarmıştı.

Araziye yerleştirilen 5 fotoğraf makinesinden (fotokapan) Avgan ve
Atay'ın kamp kurdukları noktaya en yakın yerde olan 3 numaralı kapan,
karakulakı görüntüledi. Bundan 12 yıl sonra ise karakulak, Hacettepe
Üniversitesi Biyoloji Bölümü öğrencileri Anıl Soyutürk ve Alper Ertürk
tarafından proje çalışmaları esnasında görüntülenebildi. Geçen yılın
Haziran ayında 2 öğrenci, yine fotokapanla gündüz saatlerinde kabakulak
görüntülemeyi başardı.

İsviçre Bern Üniversitesi Ekoloji Bölümü'nde yüksek lisans yapan ve
‘Karakulakların Habitat Seçimi, Beslenme Ekolojileri ve İnsanla Olası
Çatışmaları' konusu üzerine bitirme tezi hazırlayan Batur Avgan,
Termessos Milli Parkı ve Düzlerçamı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası'nın
yeraldığı 400 kilometrekarelik alanda 2008 yılı Eylül ayında yeniden
çalışmalara başladı. Önümüzdeki Aralık ayına kadar sürecek araştırmaya
ABD'de yaban kedileri üzerine ekolojik çalışmaları destekleyen Panthera
Vakfı, Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğü ve Düzlerçamı Yaban
Hayatı Geliştirme ekipleri de destek verdi.

Avgan, karakulakların yaşam biçimlerine ilişkin yürüttüğü araştırmalar
kapsamında ormanlık alanın 24 noktasına 24 fotokapan kurdu. Günler süren
bekleyiş ardından, fotokapanlardan biri 13 Şubat 2010 tarihinde
karabulağı gündüz saat 12.31'de görüntüledi. Çalışmalar sürerken ikinci
görüntüleme 14 Mart 2010 tarihinde bu kez saat 22.24'te yapıldı. Daha
çok düzlüklerde yaşadığı bilinen karakulak, Türkiye'de ilk defa 1050
metre rakımda hem gece hem de gündüz fotoğraflandı.

13 yıl aradan sonra karakulağı görüntüleyen Avgan, şöyle dedi: “Geceleri
avlanır ve doğada da çok iyi gizlendikleri için vahşi yaşamda
görebilmek çok zordur. Düzlerçamı bölgesindeki araştırmamızda birine ait
saha büyüklüğünün 5 kilometrekare olduğunu düşünüyoruz. Bu çok büyük
bir alan ve o alanda sadece 1 tane bulunan ve çok iyi gizlenen bu
hayvanı görüntülemek de çok zordur. Bir aylık süre içerisinde farklı
bölgelerde kurulan fotokapanlardan biri ile gündüz, bir diğeriyle de
gece görüntüledik.”

Dünya genelinde karakulak ekolojisi konusunda güvenilir bilimsel
verilerin son derece sınırlı olduğunu anlatan Batur Avgan, Düzlerçamı
Ormanı'nda bölgedeki köylülerin de bilmediği ve karakulakların
kullandığını tahmin ettiği 12 yol tespit ettiğini ve her gün bu
yollardan birinde 3 kilometreyi bulan gidiş ve dönüşlü yürüyüş yaptığını
söyledi. Bu yürüyüşün çok yavaş olduğunu ve karakulaka ait dışkı
topladığını belirten Avgan, “Genetik olarak dünyada ilk defa dışkısından
hareket edilerek bu türün nelerle beslendiği, habitatı gibi bilimsel
verilere ulaşacağız. Bugüne kadarki incelemelerimizde tavşan, keklik,
üveyik ve çobanaldatan gibi yer kuşları ile beslendiğini tahmin
ediyoruz. Çalışmalarımız Aralık ayına kadar sürecek” dedi.

ADINI TÜRKLER KOYDU

Tamamen farklı bir tür olan ‘karakulak' adını, kulaklarının kenarındaki
siyah çizgilerden esinlenerek Orta Asya'da Türkler koydu. Karakulakın
Latince adı da bu nedenle ‘Caracal Caracal’ olarak benimsendi. Ortalama
ağırlığı 7- 9 kilo arasında değişen karakulakların yalnız yaşadıkları
biliniyor. Geceleri avlandığı ve doğada çok iyi gizlenebildiği için
vahşi yaşamda görebilmek çok zor olan karakulaklar, küçük kemirgenler
olan tavşan, tarla faresi ve sincap, nadir olarak da meyve ile
besleniyor. Son derece atik olduğu bilinen hayvan, bir kuşu havalanmak
üzereyken yakalayabiliyor.